Het prille begin: Blogger en MySpace Social media zijn in de basis niets anders dan een communicatiemiddel. Ze bieden jou als gebruiker de mogelijkheid om een boodschap te delen. De eerste platformen die lijken op de sociale media zoals we die nu kennen, ontstonden vlak na de eeuwwisseling. Ontwikkelingen op het gebied van HTML maakten het mogelijk om verschillende soorten content via het internet te delen. Opeens maakten internetgebruikers deel uit van het Web 2.0. Vanaf dat moment kon Iedereen beïnvloeden hoe het internet eruit zal zien, zonder dat programmeerkennis noodzakelijk was. Met als de twee bekendste platformen Blogger en MySpace; een platform om weblogs bij te houden én een platform (het allereerste) gebaseerd op profielen.

Van statische profielen naar actieve deelname en interactie
De communicatie via Blogger en MySpace is voornamelijk van het soort ‘one-to-many’. Jouw profiel of blog is niet specifiek gericht naar een individu, maar iedereen die er naar op zoek is of er toevallig bij uitkomt kan het bekijken. Toch is het niet zo dat one-to-many de enige vorm van natuurlijke communicatie is. Dat zou ook knap vervelend zijn: uiteindelijk wil je toch liever zelf beslissen wie jouw content wel en niet mag lezen!

Sinds 2003 zijn er een aantal dingen ingrijpend veranderd. De techniek achter social media verbeterde snel, waardoor ook andere vormen van communicatie mogelijk werden. Verschillende chatservices, waaronder het populaire MSN, ondersteunden ‘one-to-one’ (privégesprekken) en ‘many-to-many’ (groepsgesprekken) als vormen van communicatie.

Facebook was in 2005 één van de eerste platforms die meerdere van deze communicatievormen samenbracht. Daar ligt wellicht ook de kern van het succes. Je kan je richten tot één persoon (‘one-to-one’)’ in een messenger bericht, door iemand te taggen of door een post te liken. Tegelijkertijd kun je ook berichten op je tijdlijn schrijven of delen (‘one-to many’) of je mengen in een discussiegroep (‘many-to-many’). En dat allemaal op één platform...

Online content is steeds dynamischer geworden. Interacties zijn vooral veelzijdig (het kan op vele manieren), kort (denk bijvoorbeeld aan een Tweet van maximaal 280 tekens) en over het algemeen toegankelijk (iedereen kan op elk moment aanhaken bij het gesprek). Langzaam maar zeker hebben de sociale media zich dus aangepast aan onze wensen. Kennelijk hebben wij als gebruikers de behoefte om op verschillende manieren te communiceren, dus bieden de platforms ons de mogelijkheden om dat te doen.

Wij zijn sociale media, sociale media zijn wij
Inmiddels gaat onze afhankelijkheid ten opzichte van social media echter verder dan alleen de wil om te communiceren en contact te houden. Wij beïnvloeden niet alleen de social media, zij beïnvloeden op hun beurt ook onze manier van doen. Je staat er misschien nauwelijks bij stil, maar jouw dagelijkse Facebook-ronde heeft onder andere invloed op...

• … waar je over praat
  De content die je op sociale media voorbij ziet komen, bepaalt voor een deel ook de inhoud van gesprekken die je offline hebt. Dat kan het nieuws van de dag zijn, maar het kan ook over sociale zaken gaan.
• … waar je naartoe gaat
  Niets te doen vanavond? Dan check je toch even Facebook of er ergens iets te beleven valt in de buurt?
• … wat je koopt
  Een algoritme bepaalt voor een groot deel wat je er in je ‘feed’ terecht komt - zo ook advertenties. Vrijwel alles is daarbij afgestemd op onze voorkeuren en interesses. Vaak is het niet eens nodig om die gegevens expliciet te delen - je surfgedrag verraad al genoeg. Met die informatie weet Facebook precies welke advertentie voor wie het meest relevant is en wordt het waarschijnlijker dat jij op dat specifieke aanbod ingaat.
• … wat je vindt
  Door datzelfde filtermechanisme creëer je ongemerkt een soort bubbel. Je krijgt alleen dingen te zien die jij relevant vindt, de rest van de wereld gaat langs je heen. In principe is dat natuurlijk fijn, want zo krijg je meer content te zien die je ook echt daadwerkelijk kan boeien. De andere kant is echter dat tegengeluiden je ook niet meer zullen bereiken. Je ziet veelal items die je huidige mening bevestigen en bent je daardoor minder bewust van andere standpunten.
• … hoe je je voelt
  Hoe kinderachtig het misschien ook klinkt: een foto die weinig likes oplevert voelt als een mislukking. Aan de andere kant kan een tag van een vriend in een grappig plaatje juist je dag maken. Wat dat betreft wijken sociale media niet eens zo heel veel af van onze offline wereld: onze vrienden kunnen ons pijn doen of ons juist beter laten voelen.

Elk medium heeft zijn eigen doel gekregen
In de basis lijken alle moderne social media platforms op elkaar. Je kan immers zowel op Facebook, Twitter als op LinkedIn een like uitdelen of reageren op een post. Toch heeft zowat elk social media kanaal een andere functie gekregen.
Als we kijken naar de manier waarop we ons presenteren zijn er duidelijke verschillen tussen de verschillende platformen. Op Snapchat geven gebruikers hun volgers bijvoorbeeld een kijkje in hun echte leven. Op dit medium zijn we dus voornamelijk onszelf: ‘Snaps’ zijn opnames van wat er zich op dat moment daadwerkelijk afspeelt. Instagram zit anders in elkaar. Daar gaat het voornamelijk om het beeld dat we van onszelf willen neerzetten. We kiezen bewust de hoogtepunten uit en presenteren die zo aantrekkelijk mogelijk. LinkedIn is weer een ander uiterste: daar laten we onze meest intelligente kant laten zien, door onze prestaties en ambities op te sommen. Het medium dat we gebruiken hangt dus af van onze wil om professioneel, aantrekkelijk of gewoon onszelf te zijn.

Wat brengt de toekomst?
Het social medialandschap wat er nu is, is niet per se zo bedacht. Het is een gevolg van het samenspel tussen de bedenkers en de gebruikers. Social media zijn dan ook voortdurend in beweging. Net zoals er in het afgelopen decennium vele nieuwe functies bijgekomen zijn, zullen ook de platformen zich in de toekomst blijven ontwikkelen. Nieuwe manieren van communiceren zullen worden geïntroduceerd, overbodige kanalen zullen verdwijnen en zullen naast Hyves eindigen op het digitale kerkhof. Social media? That’s life!